ŞEFTALİ GÜVESİ
Anarsia lineatella Zeller
Tanımı
Bu zararlıya Şeftali filiz güvesi de denir. Şeftali güvesinin kelebeği, koyu gri-boz renkli olup; üst kanatları, düzgün olmayan açık ve koyu kurşuni çizgi ve lekelerle süslüdür. Alt kanatlar daha açık renkli ve kenarı uzun saçaklıdır. Kanat açıklığı 14-16 mm'dir. Vücut uzunluğu 8 mm kadardır. Yumurtaları oval olup, boyu 0.5 mm, eni de 0.3 mm'dir. Yumurtalar, yeni bırakıldığı zaman sarımtırak renktedir. Daha sonra portakal rengine ve açılmasına yakın da kahverengine döner.
Yumurtadan yeni çıkan larva, sarımsı kahverenginde ve 0.5 mm uzunluğunda olup, başı siyah renklidir. Gelişmesini tamamlamış larva, ortalama 10 mm uzunluğunda ve kırmızımsı kahverenginde olup, segment araları sarımsı beyaz renktedir. Baş, göğüs (thorax), anus levhası ve bacaklar siyah renktedir. Pupa koyu kahverenginde çıplak ve parlak olup, 6 mm uzunluğundadır.
Yaşayışı
Şeftali güvesi kışı, genellikle 1-2 yıllık dalların çatalları arasında, bazen de yan dallar üzerindeki kuru ve pürüzlü kabukların altında, yarıklarda ve gövdenin dibindeki oyuklarda, kokonumsu bir ağ içinde, ikinci dönem larva halinde geçirir. Kışlayan larvalar, Mart-Nisan aylarında yuvalarını terk ederler. Önceleri çiçek ve yaprak tomurcukları, daha sonra da sürgünlerle beslenirler. Sürgünlerin içinde, bir ay kadar beslenen larvalar, mayıs başlarında, ağaç üzerindeki çatlak ve yarıklarda, grimsi beyaz ipliklerle kendisini tutturarak pupa olurlar. Pupadan, 6-10 gün sonra kelebekler çıkar.
Kelebekler, çıktıktan bir gün sonra çiftleşip, alacakaranlıkta yumurta bırakırlar. Yumurtalarını genellikle sürgünlere, yeni dalların çatalları arasına, yeni çıkmış yaprakların alt yüzüne bırakırlar. Bir dişi, 6-133 yumurta bırakabilir. Bir hafta sonra yumurtadan çıkan larvalar, önce sürgüne, daha sonra da meyveye saldırırlar. Zararlı, Ege bölgesinde yılda 3, Akdeniz bölgesinde ise 5 döl verir.
Zarar şekli
Şeftali güvesi hem sürgünde, hem de meyvede zarar yapar. Saldırıya uğrayan sürgün ve meyveler zamk çıkarır. Kışlayan döl larvaları, önceleri çiçek ve yaprak tomurcukları, daha sonra da sürgünlerle beslenir. Çiçeklerin çanak yapraklarını kemirerek delerler ve yumurtalıkları yerler. Sonra genç sürgünlerin tepesinden girerek, 8-10 cm uzunluğunda galeriler açarlar. Saldırıya uğrayan sürgünler kurur. Bir larva, birkaç sürgünde zarar yapabilir. Fidanlar ve genç ağaçların sürgünlerinde uzun süre zarar yaptığı taktirde, gelişmeleri engellenir ve taç şekli bozulur.
Zararlı, yazın sürgünler tazeliğini kaybedince, meyvelerde zarar yapmaya başlar. Larvalar, meyve tutan ağaçlarda, meyveleri sürgünlere tercih eder. Genç ve meyvesiz ağaçlarda ise sürgünlere ve kabuklara zarar verir. Larvalar, meyvelere sap dibinden, yan taraflarından ve iki meyvenin birbirine temas ettiği yerlerden girerler. Bir larva, genelde bir meyveye zarar verir. Larva, meyvede kabuğun altını, kavisli olarak oyar. Bazen de meyve etinde bir tünel açarak çekirdeğe kadar ulaşır. Şeftali güvesi, meyvedeki bu tipik zarar şekli ile, meyveye doğrudan giriş yapan Doğu meyve güvesi zararından ayrılır. Larvalar, çoğunlukla fazla olgunlaşmış meyvelere saldırmaz, meyvenin çürük ve sulu kısımlarında beslenmezler. Şeftali güvesi, şeftaliden başka kayısı, zerdali, badem, erik, can eriği, kiraz ve elma ağaçlarında da zarar yapabilir.
